چَمَل۫ گويای نگفتنی های دکتر علی شریعتی

شریعتی شناسی (3)  

رضا علیجانی؛ ناشر: یادآوران؛ چاپ اول 1382؛ 303 صفحه رقعی.

نویسنده جلد سوم شریعتی‌شناسی را بر این اساس استوار می‌سازد که ورود مدرنیته به ایران به ناگزیر تکثر و چندگونگی را به همراه آورد که در سایه آن پلورالیسم طرح شد. در چنین شرایطی نویسنده، آینده جامعه ایران را متعلق به هیچ گرایش یا رویکرد خاص فکری-سیاسی نمی‌داند. بلکه آینده جامعه را در دستان همه گرایشات فکری ـ سیاسی که هر کدام بخشی از جامعه را نمایندگی می‌کنند، می‌بیند. به اعتقاد او در این میان روشنفکری دینی نیز از تکثر در امان نماند و دیگر به یک فرد یا قطب و یا یک گفتمان و پارادایم غالب منتسب نشد. در نتیجه برای شناخت حرکت روشنفکری و خاصه روشنفکری مذهبی باید به گونه‌شناسی انواع آن پرداخت.

بدین منظور بخش سوم شریعتی‌شناسی می‌کوشد که به متن و محتوای اندیشه وی نزدیک شود تا مقایسه‌ای انجام دهد در تفاوت میان الگوی اندیشه و سنت فکری شریعتی با دیگر نحله‌ها و الگوهای موجود. و در نهایت سنت فکری شریعتی به عنوان رویکردی وجودی‌ـ‌اجتماعی رادیکال ارزیابی می‌شود.

در فصل دوم کتاب به تأثیر گفتمان شریعتی در جامعه اشاره دارد و استراتژی شریعتی را به شکل عینی و انضمامی مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه می‌رسد که در طی انقلاب اسلامی دو نوع رادیکالیسم (روشنفکری ـ کاریزماتیک) به شراکتی نافرجام رسید به دلیل آنکه این شراکت میان دو گفتمان صورت نگرفت بلکه میان پیروان آنها یعنی در ذهن مخاطبان جوان صورت گرفت که به یک تراژدی منتهی گشت. بنابراین برای رسیدن به فرجام باید با گونهشناسی دقیق به بازخوانی این پارادایم و سنت فکری پرداخت.